Vermijdende hechting: De angst voor nabijheid en hoe je het kunt doorbreken
Vermijdende hechting is een van de onveilige hechtingsstijlen die ervoor zorgen dat iemand moeite heeft met emotionele intimiteit en zich bijvoorbeeld steeds terugtrekt uit relaties. Er sprake is van een diepgewortelde angst voor afhankelijkheid en kwetsbaarheid.
In een andere blog beschrijven we een andere vermijdende hechtingstijl waar een narcistische gedrag als coping mechanisme is aangeleerd. Maar vaak gaat een vermijdende hechting gepaard met een mechanisme van 'numbing' - het emotioneel afvlakken om pijn en ongemak te vermijden en vluchtgedrag: afzondering tijdens een relatie, een 'knipperlicht' relatie waarbij steeds afstand wordt gezocht of het steeds beëindigen van relaties om gevoelens en emoties te vermijden. Daar gaan we in dit artikel op in. Wat betekent dit in de praktijk en hoe beïnvloedt het iemands relaties?
Hoe ontstaat een vermijdende hechtingsstijl?
Een vermijdende hechtingsstijl ontstaat vaak in de kindertijd wanneer ouders emotioneel afstandelijk zijn of niet adequaat reageren op de emotionele behoeften van het kind. Dit kan zich op verschillende manieren uiten:
- Ouders die afwezig, afwijzend of onverschillig reageren op emoties: Bijvoorbeeld, als een kind huilt of getroost wil worden en de ouder zegt: "Niet zo aanstellen" of "Los het zelf op." of Hierdoor leert het kind dat het tonen van emoties niet wordt gewaardeerd.
- Te vroege nadruk op zelfstandigheid: Wanneer ouders een kind voortdurend aansporen om 'stoer' of 'zelfredzaam' te zijn zonder voldoende steun te bieden, kan het kind concluderen dat afhankelijkheid ongewenst is.
- Geen ruimte voor kwetsbaarheid: Als ouders zelf moeite hebben met emotionele expressie, kunnen ze onbewust hetzelfde patroon doorgeven aan hun kind.
Een kind dat deze reacties herhaaldelijk ervaart, ontwikkelt een overlevingsstrategie waarbij het emoties onderdrukt en leert vooral op zichzelf te vertrouwen. Dit kan op latere leeftijd resulteren in een patroon van vermijdende hechting, waarbij het moeilijk is om emotionele verbinding aan te gaan zonder zich bedreigd of ongemakkelijk te voelen. En terugtrekkend gedrag (bindingsangst) als gevolg: vluchten naar andere relaties, of tijdens een relatie steeds 'eigen' ruimte zoeken en niet echt de dialoog over gezamenlijkheid aangaan en geen verantwoordelijkheid nemen voor een eigen rol in de relatie.
Voorbeeld: Maartje’s patroon in relaties
Maartje is iemand met een vermijdende hechtingsstijl. In haar relaties merkt ze steeds weer dat ze zich terugtrekt op het moment dat het emotioneel te dichtbij komt. Hoewel ze verlangt naar verbinding, voelt deze ook als een bedreiging. Hierdoor legt ze de schuld bij de ander en ontloopt ze haar eigen pijn en angsten. Dit patroon heeft zich meerdere malen herhaald in haar relaties:
- Relatie met Tom (angstig gehecht)
Tom had een sterke behoefte aan bevestiging en nabijheid. Hij wilde Maartje vaak zien en vond het moeilijk als zij afstand hield. Hoe meer hij aandrong, hoe meer Maartje zich verstikt voelde en zich emotioneel afsloot. Steeds na een periode van eerst plezier en dan weer de relatie stoppen werd de dynamiek duidelijker: hoe meer Tom zijn best deed om Maartje te begrijpen en rekening met haar te houden om haar maar niet te verliezen, hoe sneller Maartje afzondering zocht thuis of bij vriendinnen. Uiteindelijk maakte ze het definitief uit omdat ze zich ‘verstikt’ voelde en vond dat Tom te veel van haar verwachtte. Ze verweet zichzelf dat ze niet gewoon eerder naar haar 'gevoel' geluisterd had. - Relatie met Daan (veilig gehecht)
Daan was geduldig en kon ruimte geven, maar merkte dat Maartje hem emotioneel buitenhield. Wanneer hij probeerde diepgaande gesprekken te voeren, reageerde Maartje lauw of afstandelijk. Maartje klapte bij die gesprekken dicht of stelde voor 'gewoon iets leuks te gaan doen'. Ze hield de schijn op dat alles ok was en deelde haar gevoelens niet. Bij vriendinnen gaf ze aan dat Daan soms gewoon 'echt moeilijk deed'. Daan merkte de verwijdering en voelde zich uiteindelijk niet gewaardeerd in de relatie en koos ervoor om de relatie te beëindigen. Maartje voelde zich hierin afgewezen, maar legde de schuld bij Daan door te zeggen dat hij claimend was en haar niet echt begreep. - Relatie met Bart (vermijdend gehecht, net als Maartje)
Met Bart leek het in eerste instantie perfect te klikken, omdat ze beiden niet veel emotionele eisen aan elkaar stelden. Toch werd het een relatie zonder echte diepgang, waarbij beiden steeds vaker hun eigen weg gingen. Maartje ging met haar vriendin op vakantie en stemde niets af met Bart. Bart voelde wel dat er iets speelde maar zei tegen zijn vrienden dat hij niet kon benoemen wat er was. Soms was het leuk, soms hadden ze gewoon hun ruimte nodig. Een vriend van Bart merkte eens op dat hij nooit iets hoorde over Barts werkelijke gevoelens voor Maartje. Maar Bart gaf aan dat zowel hij als Maartje 'dat soort gesprekken' niet nodig hadden. Uiteindelijk liep de relatie dood, en Maartje zei tegen zichzelf dat ‘liefde gewoon niet werkt voor haar’. Tegen haar vriendinnen vertelde ze dat het tegenwoordig echt heel gewoon is om single te zijn en mensen niet zo moeten drammen over relaties.
In al deze relaties ziet Maartje niet direct haar eigen patroon. Ze voelt zich onbegrepen, overweldigd of afgewezen, maar de kern is dat ze zelf de emotionele verbinding onbewust saboteert. Zowel haar eigen innerlijke verbinding met gevoelens en emoties als die met haar partners.
Dat is ook terug te zien in haar vriendschappen. Ook daar is Maartje een opgewekt iemand die in is voor leuke dingen, maar over dingen praten waar ze zich kwetsbaar bij voelt wordt nooit gesproken. Maartje staat bij haar vrienden bekend als vrolijk en een goede luisteraar. Maar over haar intieme gedachten en angsten of frustraties wordt weinig tot niet gesproken. Gesprekken blijven oppervlakkig of gaan juist over wat er allemaal speelt bij haar vriendinnen.
In relaties voelt ze zich 'nou eenmaal sneller' verveeld zegt ze, maar het lijkt erop dat juist in meer intieme relaties ze sneller in numbing (terugtrekken en afleiding zoeken) of vluchtgedrag terecht komt. Dat is logisch, omdat een liefdesrelatie intiem is en gevoelens en emoties door druk eerder een rol gaan spelen. Zolang Maartje niet naar haar eigen gedrag kijkt en naar haar partners wijst loopt ze het risico steeds weer in instabiele relaties te belanden en uiteindelijk teleurgesteld te reageren. Door ook naar eigen gedrag te kijken kan ze leren om gevoelens en emoties als belangrijke en verrijkende ervaringen te zien.
Er zijn andere mogelijkheden voor Maartje
Op een gegeven moment begint Maartje zich af te vragen waarom relaties telkens op dezelfde manier eindigen. Hoewel ze de schuld vaak buiten zichzelf zoekt, merkt ze ook dat ze zich eenzaam voelt en dat haar strategie om emotie te onderdrukken haar uiteindelijk niet gelukkig maakt. Ze leert dat vermijdende hechting niet betekent dat ze niet in staat is tot liefde, maar dat haar patroon voortkomt uit oude angsten en beschermingsmechanismen.
Door coaching of therapie kan Maartje leren hoe ze haar eigen angsten en patronen herkent en hoe ze stap voor stap meer open kan staan voor emotionele verbinding zonder overweldigd te raken. Dit vraagt tijd en oefening, maar het is mogelijk om te groeien naar een veiliger hechtingspatroon.
Hoe help je iemand met vermijdende hechting?
Mensen met een vermijdende hechtingsstijl veranderen niet zomaar door druk van anderen. Het is belangrijk om hun grenzen te respecteren en hen op een veilige manier uit te nodigen tot verbinding. Hier zijn enkele manieren om hen te ondersteunen:
- Wees geduldig en niet-oordelend: Ze hebben vaak een diepgewortelde angst voor afhankelijkheid, dus pushen werkt averechts.
- Laat zien dat emoties welkom zijn: Door een veilige ruimte te creëren waarin emoties mogen bestaan, leren ze geleidelijk dat kwetsbaarheid niet gevaarlijk is.
- Vermijd verwijten: In plaats van te zeggen ‘Je sluit je altijd af’, kun je vragen ‘Wat voel je als we het over dit onderwerp hebben?’.
- Stimuleer zelfreflectie: Mensen met een vermijdende hechting moeten zelf ontdekken dat hun patroon niet helpt; begeleid ze naar deze inzichten in plaats van ze te forceren.
- Moedig professionele hulp aan: Therapie kan helpen om diepgewortelde overtuigingen en angsten te onderzoeken en te doorbreken.
Door begrip, geduld en de juiste begeleiding kan iemand zoals Maartje leren om haar angst voor nabijheid te overwinnen en gezondere relaties op te bouwen. Het pad naar veilige hechting is mogelijk, maar begint met bewustwording en de moed om stap voor stap verandering toe te laten.
Praten over gevoelens en emoties: de sleutel tot een diepere verbinding
Echt open praten over gevoelens versterkt de band tussen partners. Door angsten, verlangens en onzekerheden (respectvol!) te delen, ontstaat er meer begrip en vertrouwen. Dit helpt om misverstanden te voorkomen en conflicten op een gezonde manier op te lossen.
Emotionele communicatie vergroot ook de intimiteit. Door kwetsbaarheid toe te laten, kunnen geliefden elkaar op een dieper niveau leren kennen. Dit versterkt de empathie en helpt om beter op elkaars behoeften in te spelen.
Tot slot helpt praten over emoties de relatie te laten groeien. Conflicten worden niet vermeden, maar op een constructieve manier besproken. Dit voorkomt afstand en zorgt voor een liefdevolle, stabiele relatie.
Je vermijdende hechting veranderen: praten en doen!
Lezen over, of praten over je hechting is goed. Maar besef dat het veranderen van je onveilige hechtingpatroon een groeiproces is. En dat coaching of therapie bij onveilige hechting werken aan ontwikkelingstrauma is. Een combinatie van cognitieve coaching/therapie en lichaamswerk. Je leest er meer over in het artikel Onveilige Hechtingspatronen Doorbreken!
Gun jezelf ook te tijd om te mogen groeien. Juist het delen van jouw zelfinzicht tijdens een relatie kan helpen. Want de basis van een liefdevolle relatie is elkaar te gunnen te mogen leren en groeien. Gehoord en gezien te worden. Voor wie je bent, wat je doet en wat je voelt. En samen groeien is misschien nog wel leuker dan alleen te groeien.
Meer lezen over hechtingspatronen?
Ga dan naar de pagina Hechtingspatronen van 7Qi coaching met uitgebreide informatie en blogs over hechtingspatronen! Voor zelfcoaching of als voorbereiding op een coaching of therapie traject.
