Heb je ooit opgemerkt dat je jezelf regelmatig wegcijfert voor anderen? Of dat je constant op zoek bent naar bevestiging en goedkeuring? Misschien voel je je extreem empathisch, en begrijp je anderen heel snel, maar ben je tegelijkertijd onzeker over wie je zelf nou eigenlijk bent. En last but not least: misschien ben je een enorme harde werker en ga je soms echt over je eigen (energie) grenzen heen? Dit kunnen signalen zijn van een verstoorde of angstige hechting, een patroon dat vaak zijn oorsprong vindt in je kindertijd. Maar wat betekent dit eigenlijk en hoe beïnvloedt het jouw dagelijks leven?
De basis: wat is hechting?
Een hechtingsstijl verwijst naar de manier waarop iemand emotionele banden vormt met anderen, vooral in intieme relaties.
Als kind heb je een fundamentele behoefte aan liefde, aandacht en veiligheid. Maar wat als je ouders dat – om welke reden dan ook – niet voldoende konden bieden? Misschien hadden ze zelf nooit geleerd hoe ze liefde en aandacht moesten geven. Of ze waren simpelweg (te) druk met werk, financiële zorgen of gezinsproblemen. In sommige gevallen speelde verlies of trauma een rol, of kwamen je ouders uit een cultuur waarin gevoelens op de achtergrond stonden en presteren voorop stond.
Dit betekent niet dat je ouders bewust fouten maakten, maar het effect op jou als kind was dat je leerde overleven door je aan te passen. Dat kan op verschillende manieren. We gaan in deze blog in op een angstige hechtingstijl. Je probeerde onbewust manieren te vinden om tóch de aandacht en liefde te krijgen die je zo hard nodig had.
In ieder geval besloot je, al dan niet bewust, dat je door inlevend te zijn, lief te zijn, netjes of stil, of door heel erg je best te doen, je problemen wilde voorkomen en zo ook misschien meer aandacht en liefde en goedkeuring te krijgen. Door deze (vaak onbewuste) reacties ontwikkelde je een angstige hechtingstijl.
Ook een 'vermijdende hechtingstijl' /vluchtgedrag of apathie is een onveilige hechtingsstijl maar daarover meer in een andere blog.
De impact: hoe vertaalt dit zich naar volwassenheid?
De manier waarop je je als kind hebt aangepast, laat vaak sporen na in je volwassen leven. Misschien herken je het volgende bij jezelf:
- Je bent empathisch: je voelt anderen snel aan, bent misschien zelfs overgevoelig, en je kunt je enorm goed in anderen verplaatsen
- Je bent een pleaser. Je stelt de behoeften van anderen altijd boven die van jezelf, vaak zonder dat je het doorhebt. 'Als zij blij zijn, dan ben ik dat ook,' is een overtuiging die diep in je geworteld zit.
- Je hebt een sterke behoefte aan bevestiging. Of het nu van je partner, vrienden of collega’s is, je zoekt continu naar tekenen dat je ertoe doet en gewaardeerd wordt.
- Je werkt keihard en gaat over je grenzen heen. Over-performen is jouw tweede natuur geworden. Je wilt het goed doen en gewaardeerd worden, maar dat kan ten koste gaan van je energie en gezondheid. Dit vergroot het risico op burn-out.
- Je bent enorm veeleisend naar jezelf of hebt regelmatig zelfverwijt, of je bent een perfectionist, of enorm gericht op (je) uiterlijk, of misschien zelfs heel veeleisend ook naar anderen.
- Je worstelt met je identiteit. Omdat je altijd gefocust was op anderen, weet je eigenlijk niet goed wie je zelf bent en wat je écht wilt. Wat maakt jou gelukkig? Welke waarden zijn belangrijk voor jou?
- Je lichaam trekt aan de bel. Langdurige stress en het onderdrukken van emoties kunnen zich fysiek uiten in klachten zoals chronische vermoeidheid of fibromyalgie (lees meer over fibromyalgie hier) of je hebt een verstoord immuunsysteem of langdurige vermoeidheid na een virus infectie (zoals Covid).
Overgevoeligheid als kracht en valkuil
Allereerst geeft '(over)gevoeligheid' je de gave dingen goed en snel in te schatten. Dit is naast een handicap ook een superkracht van je! Je bent in je relatie en op je werk waarschijnlijk iemand die heel snel aanvoelt wat er achter woorden schuilt, hoe iemand anders in zijn of haar vel zit en of er extra woorden, tijd of ruimte nodig zijn.
Daarom zien we bij goede therapeuten en coaches vaak mensen die met onveilige hechting stoei(d)en of juist geleerd hebben hoe hun patroon te veranderen. Ze willen anderen daarbij helpen, wat echter wel een risico is: het kan zorgen voor overdracht en onbewust het patroon in stand houden. Toch maakt hun eigen ervaring het mogelijk om diepgaand te begrijpen wat het betekent om met een dergelijk patroon te leven en hoe je het kunt doorbreken.
De weg naar verandering: hoe doorbreek je deze patronen?
Het mooie is: je kunt deze patronen doorbreken. Maar dat vraagt om bewustwording en actie. De eerste stap is herkennen waar jouw gedrag vandaan komt. Zodra je dat weet, kun je actief werken aan verandering. Een aantal dingen die je kunnen helpen:
- Bewustwording van je patronen. Waarom doe je wat je doet? En hoe voelt het als je even niet pleast of overpresteert?
- Therapie en coaching. Soms heb je iemand nodig die je helpt om diepgewortelde overtuigingen los te laten. EMDR, lichaamswerk en coaching kunnen enorm helpen bij verwerking en gedragsverandering (meer hierover: lees deze blog over doorbreken van hechtingsstijl).
- Je eigen zelfbewustzijn vergroten. Wat wil jíj? Wat zijn jouw waarden en grenzen? Dit proces helpt je om steviger in je schoenen te staan en niet altijd in de ander op te gaan (meer over zelfbewustzijn: lees de pagina's over zelfbewustzijn).
- Grenzen leren stellen. Dit is misschien wel de grootste uitdaging. Maar door vaker ‘nee’ te zeggen en beter te voelen wat jij nodig hebt, creëer je gezonde relaties waarin je jezelf kunt zijn.
De extra stap: bewust ander gedrag kiezen
Al is het wel mogelijk dat zelfs met verkregen inzichten en zelfs na trauma verwerking er altijd nog een korte extra stap nodig is: een primair patroon, gedachte of gedrag doorzien en bewust kiezen voor ander aangeleerd gedrag. Daar waar pleasen en geen grenzen kunnen stellen een rol spelen, kan het helpen om jouw eigen zelfbewustzijn (wie ben ik, hoe functioneer ik) en jouw identiteit (wat zijn mijn normen en waarden, welke mensen en levensstijl maken mij gelukkig) actief aandacht te geven. Hiervoor is het nooit te laat – het verleden kun je niet veranderen, maar vandaag is de eerste dag van de rest van je leven! (lees hier meer over persoonlijk leiderschap).
Wat verandert er als je deze patronen doorbreekt?
Wanneer je aan je hechtingspatronen werkt, zal je omgeving waarschijnlijk mee veranderen. Sommige mensen zullen uit je leven verdwijnen, omdat ze gewend waren dat jij altijd aan hun behoeften voldeed. Tegelijkertijd zullen er nieuwe, gezondere relaties ontstaan waarin jij jezelf kunt zijn. Dit geldt niet alleen voor vriendschappen en liefdesrelaties, maar ook in je werk. Misschien ontdek je dat je huidige baan eigenlijk helemaal niet bij je past of dat je eindelijk de moed vindt om een andere richting op te gaan.
Liefde begint bij jezelf
Uiteindelijk draait alles om zelfliefde. Je mag geliefd, gezien en gehoord worden, niet omdat je daar keihard voor moet werken, maar simpelweg omdat je er bent. Dit besef is de sleutel tot verandering.
Sta eens stil bij wat jij nodig hebt en gun jezelf de ruimte om te groeien. Jij mag van jezelf houden en geliefd zijn voor wie je bent en wat je doet en voelt. Daarop vertrouwen kan innerlijke rust doen ontstaan. En vergeet niet: verandering is een proces, maar je bent het waard om die weg te bewandelen. Zoals Stevie Wonder het prachtig verwoordde in zijn nummer As: “Did you know that true love asks for nothing?” En zo is het maar net. (luister hier naar het nummer)
