Hechting is het proces waarbij een kind zich emotioneel verbindt met de ouders of verzorgers. Deze vroege relaties leggen de basis voor hoe we ons later in het leven verbinden met anderen, zowel romantisch als sociaal. Terwijl de meeste mensen een veilige hechting ontwikkelen, kunnen sommige mensen worstelen met gedesorganiseerde hechtingspatronen (disorganised attachment), die vaak moeilijk te herkennen zijn en invloed kunnen hebben op relaties en het welzijn gedurende het leven.
Wat zijn gedesorganiseerde / disorganised Hechtingspatronen?
Disorganised hechting is een van de vier hoofdtypen hechtingstheorie die door de psycholoog Mary Ainsworth werd geïntroduceerd. Het is een type hechting waarbij een kind tegenstrijdige of verwarrende gedragingen vertoont tegenover de verzorger. Het kind kan tegelijkertijd angst en verlangen naar nabijheid voelen, maar ook zich afkeren van de ouder, wat het moeilijk maakt om te vertrouwen op de relatie. Dit patroon kan ontstaan in een omgeving van onvoorspelbaarheid, verwaarlozing, of zelfs geweld, waardoor het kind geen duidelijke, veilige manier heeft om met stress of angst om te gaan.
Oorzaken van gedesorganiseerde Hechting
Disorganised hechting ontstaat vaak in gezinnen waar er sprake is van emotionele of fysieke mishandeling, verwaarlozing of andere onvoorspelbare situaties. Kinderen ontwikkelen een innerlijk conflict over hun relatie met hun ouders of verzorgers. Ze verlangen naar nabijheid en veiligheid, maar de ouder is tegelijkertijd een bron van angst of verwarring. Dit patroon kan zich door het leven voortzetten, met gevolgen voor hoe ze zichzelf en anderen zien.
Gevolgen van gedesorganiseerde Hechting in het Leven
Volwassenen met disorganised hechtingspatronen kunnen moeite hebben met het aangaan van stabiele en veilige relaties. Ze kunnen zich voortdurend onzeker voelen over hun waarde in relaties en vertonen vaak onvoorspelbare of teruggetrokken gedragingen. Dit kan leiden tot:
- Verwarde of onveilige relaties: Je kunt dicht bij iemand willen zijn, maar tegelijkertijd een sterke angst hebben voor verlating of afwijzing.
- Lage zelfwaardering: Je kunt je onwaardig voelen van liefde, wat je relaties beïnvloedt.
- Moeite met emoties: Het kan moeilijk zijn om emoties te reguleren of om steun van anderen te accepteren.
- Problemen met vertrouwen: Het vertrouwen in anderen kan moeilijk zijn, zelfs als je in een veilige relatie verkeert.
Hoe Herken Je Disorganised Hechting?
Disorganised hechtingspatronen kunnen subtiel zijn, maar er zijn enkele tekenen die je kunt herkennen:
- Onvoorspelbare reacties op nabijheid in relaties.
- Angst voor verlating, maar ook afstand houden van anderen uit angst voor pijn of verwarring.
- Zelfdestructief gedrag in relaties, zoals het saboteren van positieve connecties.
- Herhaaldelijke onveilige relaties, zelfs als je weet dat ze niet goed voor je zijn.
Het kan soms verwarrend zijn deze stijl te herkennen omdat iemand naast snelle afwisseling ook episodes van bindings- of verlatingsangst kan hebben of deze patronen in opvolgende relaties vertoont. Met name inzicht in de vroege kindertijd en patronen van geweld/ruzies/onbetrouwbaarheid bij of tussen ouders (en kind) zijn belangrijk.
Voorbeeld van Erik en Mirjam
Laten we het voorbeeld van Erik en Mirjam gebruiken om te laten zien hoe disorganised hechtingspatronen zich kunnen manifesteren in een relatie.
Erik groeide op in een liefdevol gezin, waar hij veilige hechting ervoer. Zijn ouders gaven hem stabiliteit, consistentie en emotionele steun. Als hij zich angstig voelde, wist hij dat hij bij zijn ouders terecht kon voor comfort en geruststelling. Hierdoor ontwikkelde Erik een gezonde hechting: hij voelt zich veilig in relaties, is in staat zijn emoties te uiten en heeft vertrouwen in de ander.
Mirjam, daarentegen, groeide op in een gezin waar geweld en onvoorspelbaarheid een constante dreiging waren. Haar vader vertoonde gewelddadig gedrag, wat haar gevoelens van angst en verwarring voedde. Hoewel ze verlangde naar liefde en nabijheid, waren haar ouders niet altijd beschikbaar op een gezonde manier. Dit creëerde een disorganised hechtingsstijl bij Mirjam: ze verlangde naar verbinding, maar was tegelijkertijd bang voor afwijzing of pijn, wat haar ertoe bracht om relaties op verschillende manieren te saboteren.
In hun relatie proberen Erik en Mirjam een emotionele band te creëren, maar hun verschillende hechtingsstijlen veroorzaken spanningen. Erik zoekt naar open communicatie en nabijheid, maar Mirjam trekt zich vaak terug wanneer ze zich overweldigd voelt. Wanneer Erik zich emotioneel opent, voelt Mirjam zich ongemakkelijk en reageert ze onvoorspelbaar – soms zoekt ze nabijheid, maar soms vlucht ze ook weg. Dit leidt tot verwarring en frustratie bij Erik, die zich onzeker voelt over de relatie, zelfs als deze veilig zou kunnen zijn.
Kenmerken van de problemen die opkomen in hun relatie
De relatie van Erik en Mirjam wordt gekarakteriseerd door een aantal dynamieken die veroorzaakt worden door hun verschillende hechtingsstijlen:
- Onvoorspelbare emotionele reacties: Mirjam wisselt tussen nabijheid zoeken en zich terugtrekken, wat Erik in verwarring brengt.
- Gebrek aan communicatie: Erik probeert zijn gevoelens te delen, maar Mirjam voelt zich vaak ongemakkelijk of bedreigd door zijn openheid en trekt zich terug.
- Angst voor verlating: Mirjam voelt zich vaak verlaten of onbegrepen, ook al heeft ze geen reden om te twijfelen aan Erik’s liefde.
- Verlies van vertrouwen: De inconsistente reacties van Mirjam kunnen ervoor zorgen dat Erik zich onzeker voelt over haar loyaliteit en betrokkenheid.
- Zelfdestructief gedrag: Mirjam kan zichzelf saboteren in de relatie, bijvoorbeeld door zich terug te trekken wanneer alles goed lijkt te gaan, uit angst voor pijn of afwijzing.
- Vastlopen in conflicten: In plaats van samen tot een oplossing te komen, raken ze vaak verstrikt in de cirkel van misverstanden, wat leidt tot frustratie en verdriet bij beiden.
Opties voor Hulp: Therapie voor Mirjam of Relatietherapie
Nu de dynamiek tussen Erik en Mirjam zichtbaar is, is het belangrijk om te kijken naar de mogelijke manieren om deze vicieuze cirkel te doorbreken. Er zijn twee hoofdopties: individuele therapie voor Mirjam, gericht op het werken aan haar hechtingspatronen, of relatietherapie, waarbij zowel Erik als Mirjam samenwerken om hun onderlinge dynamiek te verbeteren.
- Therapie voor Mirjam
Een therapie gericht op het behandelen van disorganised hechtingspatronen bij Mirjam zou haar helpen om de onderliggende trauma’s van haar jeugd te begrijpen en te verwerken. De therapie zou zich richten op het leren reguleren van haar emoties en het ontwikkelen van een gezondere manier om met relaties om te gaan. Een mogelijke aanpak is trauma-geïnformeerde therapie, waarbij de therapeut werkt aan het herstellen van het vertrouwen in anderen en in zichzelf.
Hoe zou deze therapie eruit kunnen zien?
- Trauma-verwerking: Het aanpakken van de emotionele gevolgen van het geweld dat Mirjam in haar jeugd heeft meegemaakt, zodat ze haar angsten en onzekerheden in relaties kan begrijpen en verwerken.
- Emotionele regulatie: Mirjam zou leren om haar emoties beter te reguleren, zodat ze niet automatisch reageert vanuit angst of verward gedrag.
- Veilige hechting ontwikkelen: Door te werken aan het ontwikkelen van een veiligere hechting, zou Mirjam leren vertrouwen te hebben in haar relaties en zichzelf beter begrijpen.
- Gedragsexperimenten: De therapeut kan haar helpen om nieuwe manieren van reageren in relaties uit te proberen, bijvoorbeeld door geleidelijk haar angsten te confronteren en gezonde emotionele nabijheid te oefenen.
- Relatietherapie voor Erik en Mirjam
Relatietherapie in combinatie met bijv. Emotionally Focussed Therapy (EFT) zou zich richten op het verbeteren van de communicatie (over opkomende gevoelens en emoties) en het wederzijds begrip tussen Erik en Mirjam. Erik zou leren begrijpen hoe zijn veilige hechtingsstijl in contrast staat met Mirjam’s disorganised hechtingsstijl, en hoe hij beter met haar gedrag om kan gaan zonder zichzelf te verliezen. Mirjam zou leren om haar emoties en angsten beter te herkennen, en te begrijpen hoe ze haar onvoorspelbare reacties kan reguleren.
Hoe zou relatietherapie eruit kunnen zien?
- Verbeteren van communicatie: Erik en Mirjam zouden technieken leren om effectief en zonder oordeel met elkaar te praten, zodat Mirjam zich niet overweldigd voelt en Erik zich begrepen voelt.
- Gezonde grenzen stellen: Beiden zouden werken aan het stellen van grenzen die hen helpen om zowel de emotionele nabijheid als de ruimte die ze nodig hebben in de relatie te respecteren.
- Veiligheid en vertrouwen opbouwen: De therapie zou zich richten op het opbouwen van wederzijds vertrouwen en het creëren van een veilige ruimte waar beide partners zich gehoord en gewaardeerd voelen.
- Coping strategieën voor conflicten: Erik en Mirjam zouden leren hoe ze conflicten kunnen oplossen zonder in oude patronen te vervallen, waarbij ze elkaar niet aanvallen of zich terugtrekken, maar samen naar oplossingen zoeken.
Wanneer is Therapie Aanbevolen?
Als je merkt dat je moeite hebt met het aangaan van gezonde relaties, of als je denkt dat je hechtingsstijl je levenskwaliteit beïnvloedt, kan therapie helpen. Dit is vooral belangrijk als er sprake is van trauma of misbruik in je verleden. Therapie kan je helpen de onderliggende oorzaken van je hechtingsstijl te begrijpen en tools aanreiken voor het herstellen van gezonde relatievaardigheden. Bij het voorbeeld van Erik en Mirjam zou therapie kunnen helpen om de dynamiek te doorbreken en de relatie te verbeteren.
Gedesorganiseerde hechtingspatronen kunnen diepgaande effecten hebben op het leven van een persoon, maar het is belangrijk te weten dat er hulp is. Therapie biedt een weg naar genezing, waarbij mensen met deze patronen in staat kunnen zijn om meer vertrouwen en stabiliteit te ontwikkelen in hun relaties. Door bewustzijn en ondersteuning kunnen individuen hun hechtingsstijl veranderen en gezonde verbindingen opbouwen die hen helpen te bloeien. Het is nooit te laat om te werken aan het herstellen van gezonde hechting en het creëren van een leven dat meer in balans is.
Wil je meer inzicht in jouw hechtingsstijl en hoe deze jouw relaties beïnvloedt? Overweeg coaching of therapie om jouw patronen te ontdekken en gezonde verbindingen op te bouwen! Dat is een investering waar je je hele leven iets aan hebt! Besef dat onveilige hechting een vorm van (jeugd) trauma is en informeer vooraf of je coach/therapeut ervaring heeft met hechtingspatronen. Bij voorkeur combineer je jouw therapie met trauma therapie / lichaamswerk (wil je hier meer over weten? Lees dan ook het artikel over onveilige hechtingspatronen doorbreken.
Meer lezen over hechtingspatronen?
Ga dan naar de pagina Hechtingspatronen van 7Qi coaching met uitgebreide informatie en blogs over hechtingspatronen! Voor zelfcoaching of als voorbereiding op een coaching of therapie traject.
