eerlijk zijn

Eerlijk zijn betekent delen wat je denkt. En ook doen wat je zegt. Handelen naar je gedachten. Eerlijk zijn levert meer voordelen op dan nadelen. Als je oneerlijk bent naar een ander of naar jezelf, ontneem je die ander en jezelf een kans om te kunnen groeien als persoon in vriendschap. Je kunt ook groeien van oneerlijkheid maar doorgaans komt dit je vriendschap niet ten goede.

Een andere vuistregel is dat eerlijke mensen eerlijkheid doorgaans waarderen.

Eerlijkheid is een eigenschap die persoonlijke integriteit (oprecht zijn en niet omkoopbaar), of een ontbreken van bedrog, leugens of, verdoezeling of achterhouden van relevante feiten inhoudt. Oneerlijkheid is daar het tegengestelde van. Hoewel eerlijkheid veelal positief wordt gewaardeerd, kan een overmaat aan eerlijkheid negatief worden opgevat. Niettemin is de perceptie van eerlijkheid in persoonlijke relaties een bijna noodzakelijke voorwaarde voor vertrouwen. Eerlijkheid wordt nogal eens verward met openhartigheid. (Wiki).

Google op de kenmerken van de Nederlander en ‘eerlijkheid’ komt in het rijtje voor. “Menig buitenlander weet doorgaans die eerlijkheid te waarderen maar moet er wel aan wennen. Het is een soort directheid waarbij je weet waaraan je toe bent. Anderzijds kan het confronterend zijn. Wij proberen de sfeer vaak goed te houden of vertellen een leugentje om een situatie naar onze hand te zetten” vertelt Macy uit Los Angeles USA.
“Maar toch zijn er veel Nederlanders niet helemaal eerlijk. Gedeeltelijk bewust maar vaak juist onbewust. Tolerantie of zaken niet willen zien is ook een vorm van oneerlijkheid” vertelt ze. Tolerantie suggereert een oneerlijke machtspositie. Zaken niet willen zien is oneerlijk naar een werkelijkheid die wel bestaat”. En gelijk heeft Macy. Je kunt enkel oprecht zijn ten opzichte van een werkelijkheid die je wilt, kunt en durft te zien.

Ik som een aantal voordelen op. Daarna ga ik juist op basis van alle motivaties om niet eerlijk te zijn in en worden de voordelen van eerlijk zijn vanzelf helder.

Door eerlijk te zijn:
• Neemt de kans op betere relaties toe.
• Neemt de kans op conflicten of boosheid af
• Groeit de kans op duurzame vriendschappen in plaats van opportunistische vriendschappen
• Neemt de kans op een baan waar je blij van blijft toe
• Kun je jezelf in de spiegel aankijken ofwel, heb je vrede met je geweten
• Stimuleer je je omgeving om ook eerlijk te zijn
• Creëer je een spiegel naar jezelf wat de kans op persoonlijke groei bevordert
• Zul je merken een steeds steviger fundament voor zelfvertrouwen te bouwen

Lees wel de randvoorwaarden bij eerlijk zijn onderaan deze blog!

Een eerste reden om oneerlijk te zijn is dat je een ander niet wilt kwetsen. Je houdt wat informatie achter of verbloemt wat je zegt omdat jij denkt dat de ander daar niet mee kan omgaan, emoties bij gaat vertonen (bijv. boos of verdrietig worden).

Tegen deze reden is in te brengen dat hierdoor de ander ook niet leert om er mee om te gaan en je juist je contact met jezelf en met de ander (en het contact van de ander met zichzelf) belemmert. Je deelt niet wat je denkt. Je weet ook niet of de ander er niet mee kan omgaan en de ander kan ook niet leren om er beter of anders mee om te gaan. Jouw angst is misschien zelfs wel een projectie van oneerlijkheid naar jezelf. Erken je je eigen gevoelens en emoties wel?

Voorbeeld:
Jeroen wil zijn relatie met Maaike verbreken maar is bang haar te kwetsen. Dit niet delen en doorgaan is (uiteindelijk) geen optie meer voor hem. Hij kan afscheid nemen van Maaike met ‘leugentjes voor bestwil’ (Je bent leuk en verdient een leuke vriend maar ik voel geen liefde meer) of hij kan benoemen waarom zijn liefde voor Maaike is verdwenen of begint te slinken. In dat laatste geval kan Maaike die redenen begrijpen, ook al zal ze deze misschien niet leuk vinden.

Er kan een respectvolle dialoog ontstaan waarbij beiden tot de conclusie komen dat een relatie inderdaad niet voor de hand ligt. Vriendschap is hiermee in de toekomst wel mogelijk. En er is eigenlijk nooit een reden geen vriendschap te kunnen hebben tenzij niet voldaan wordt aan een van onderstaande drie zaken:
• Ieder mens wil geaccepteerd worden voor voor wie hij/zij is,
• Ieder mens wil geaccepteerd worden voor wat hij/zij doet en
• Ieder mens wil zich veilig voelen bij het delen van gevoelens en emoties.

Misschien heeft Maaike even tijd nodig de redenen van Jeroen en bijbehorende emoties te verwerken maar er is met respect voor elkaar en met name voor elkaars gevoelens eerlijk gesproken. Jeroen mag (!) uitspreken redenen te hebben om geen relatie meer met Maaike te willen hebben en Maaike mag haar gevoelens daarover delen. Dat hoeft de uitkomst (uit elkaar gaan) niet te beïnvloeden.

Met het eerlijk uitspreken van redenen kan het ook zo zijn dat Jeroen en Maaike juist meer tot elkaar komen. Elkaar begrijpen en rekening met elkaar willen houden. Dat wil niet zeggen dat Jeroen zijn redenen moet aanpassen maar kan betekenen dat Maaike met de inzichten die ze heeft haar gedrag kan veranderen. Wil ze dit niet dan is een gezamenlijke conclusie tot scheiden mogelijk.

Ook op kantoor, met vrienden of willekeurig wie geldt bovenstaande ook. Door eerlijk te zijn neemt de kans op onderling begrip en acceptatie toe. Doe dit wel respectvol en constructief. Anders neemt de kans op conflict toe.

Het is belangrijk in te zien dat de reactie van de ander ook de verantwoordelijkheid van die ander is. Als die niet eerlijk wil reageren of eerlijk naar zichzelf wil zijn kun jij daar weinig aan doen. Op termijn is eerlijkheid voor jou toch beter.

Natuurlijk kan een eerlijke opmerking je een vervelende reactie opleveren. De ander kan boos worden, of je ontslaan. De kunst is het natuurlijk om liefdevol eerlijk te zijn. Met respect voor de ander en met het oog op een betere situatie of samenwerking eerlijk zijn kan juist veel opleveren. Wordt de ander toch boos of ontslaat deze je, dan is er weinig respect naar jou en kun je je afvragen of je daar toch niet beter van wordt.

Voorbeeld:
Eric functioneert niet lekker op zijn werk. Zijn baas legt meer werk bij hem neer dan dat hij kan waarmaken. Eric besluit een gesprek met zijn leidinggevende aan te gaan en vertelt haar dat hij spanningen ervaart. Hij wil graag goed presteren maar de hoeveelheid werk maakt dit onmogelijk.

Er kan nu een gesprek ontstaan waarbij oplossingen gezocht worden. Hij toont immers goede wil. Zijn leidinggevende geeft aan dat zij zich hier niet bewust van was maar alle werk overziend vindt ze Eric’s reactie reëel. Ze belegt enkele taken bij een ander en merkt dat haar vertrouwen in Eric is gestegen. Hij durft eerlijk te delen wat er aan de hand is en het risico op mindere prestaties is afgelopen. Eric blijft gemotiveerd.

Een andere reactie kan zijn dat de leidinggevende aangeeft dat Eric dit gewoon aan moet kunnen. Of zelfs boosheid. Het kan aanleiding zijn voor een negatieve beoordeling. Maar voor Eric is deze reactie dan ook leerzaam. Hij weet dat hij misschien minder geschikt is voor zijn functie en kan een andere functie zoeken of hij weet dat zijn manager niet redelijk is en kan iets aan de daarmee samenhangende frustraties doen. Om zich heen kijken naar een andere functie met een andere manager of in een evaluatie gesprek over zijn manager bij iemand anders uiten wat er is gebeurd. Dat kan anderen die leiding ontvangen van deze manager ook ten goede komen.

Het alternatief, niets zeggen, zal uiteindelijk tot gevolg hebben dat Eric zijn taken minder goed doet (en een mindere beoordeling krijgt), overspannen raakt of zaken bij anderen in de schoenen schuift wat hem bepaald niet populair zal maken met alle gevolgen van dien. Dit is op korte termijn misschien een optie maar op langere termijn levert dit een negatief zelfbeeld en/of een negatief beeld van zijn collega’s op.

Als je onzeker bent over jezelf, of de angst hebt om afgekeurd te worden voor wie je bent, wat je doet of welke gevoelens of emoties je hebt probeer je mogelijk jezelf te beschermen hiervoor. Je gaat daarmee in een onwerkelijke wereld leven. Je hanteert een masker of muur om je heen van iets waardoor jij denkt er wel te mogen zijn.

Het jammere is dat je hierdoor nooit zult bereiken wat je innerlijk eigenlijk verlangt. Acceptatie voor jou echte ‘jij’. Inclusief soms kwetsbaar mogen zijn. Je zult merken dat dit een zeer instabiel fundament is. Je ‘gecreëerde’ beeld van jezelf probeert overeind te blijven. Maar vroeg of laat val je door de mand. Anderen doorzien of voelen dat er iets niet klopt. Hun respect voor jou neemt niet toe omdat ze dit als een ‘leugen’ zullen ervaren. Oneerlijkheid. Ze kunnen je innerlijke onzekerheid vermoeden maar als je hier niet over spreekt zal er nooit sprake zijn van een oprecht contact.

Of je probeert een examen te halen voor werk waar je bij nader inzien niet geschikt voor blijkt te zijn. Vroeg of laat keert dit voordeel zich om in een nadeel. Zodra andere aspecten van jezelf aan het licht komen ontstaat een vervelende situatie. Als blijkt dat je een examen met afkijken of voorkennis gehaald hebt heeft dit mogelijk gevolgen voor alle examinanten of faal je later in vervolg examens of taken die je niet naar behoren kunt uitvoeren. Haal beter examens voor dingen die je kunt. Dat levert later fijne ervaringen op.

Het is belangrijk te doorzien dat onvoldoende (perfect) zijn een zelf gecreëerde waarheid is. Mensen die werkelijk om je geven accepteren je inclusief deze imperfecties. Door vast te houden aan je ‘schijn-ik’ kom je juist niet in echt contact met jezelf of anderen die juist liefdevol naar je kunnen kijken. Echte duurzame vriendschappen zijn enkel mogelijk met hen. Zij accepteren je hoe je bent, wat je doet en laten je niet vallen als je eens je gevoelens (angst, boosheid, verdriet etc.) of emoties laat zien. Eerlijk zijn naar jezelf en anderen creëert dus juist de kans op betere relaties.

Soms probeer je een voordeel(tje) te behalen met oneerlijk zijn. Je communiceert niet eerlijk over je valkuilen of allergieën tijdens een sollicitatie of over een irritatie of verdriet over een geliefde of vriend. Het probleem is dat de ander hier vervolgens ook geen rekening mee kan houden. Als je ook nog eens probeert te ontkennen oneerlijk te zijn kun je zelf niet groeien. Je loopt het risico in een baan te belanden waarin je niet gelukkig zult zijn, of met vrienden of een partner om te gaan die niet jou maar je oneerlijke beeld over jou waardeert. Vroeg of laat keert dit voordeel zich om in een nadeel. Zodra andere aspecten van jezelf aan het licht komen ontstaat een vervelende situatie.

Eigenlijk is ‘het universum’ een spiegel van jezelf. Ben je eerlijk, dan zul je eerlijke mensen in je omgeving kennen. Ben je oneerlijk dan trek je mensen aan die je oneerlijkheid niet willen of kunnen doorzien.

Zodra je er op uit bent voordelen te behalen met je oneerlijkheid zal dit zich tegen jou keren. Een zakelijke deal die door leugens goedkoper uitvalt zal eindigen in een verstoorde relatie of zelfs een rechtszaak. Energie die je ook aan mooie samenwerking had kunnen besteden. Als blijkt dat je omkoopbaar bent levert dat mogelijk ontslag op of chanteerbaarheid door die gene die je omgekocht heeft.

Als je denkt dat als je maar aardig doet en meepraat dat je dan geaccepteerd wordt dan ben je oneerlijk naar jezelf. De drijfveer hiervoor kan angst voor afwijzing zijn (zie het punt: bang als onvoldoende beoordeeld te worden) of de wens geaccepteerd te worden door een ander of zelfs op handen gedragen te worden.

In dat laatste geval heb je een onrustig leven. Je hebt blijkbaar bevestiging van anderen nodig om gelukkig te kunnen zijn. Je creëert een oneerlijk beeld van jezelf om deze bevestiging te krijgen. Zodra je populair bent vanwege dit oneerlijke beeld zul je merken dat mensen je waarderen om dit beeld, en niet om wie je werkelijk bent.

Iets wat menig artiest merkt. Achter de polulaire muzikant of filmster zit een mens van vlees en bloed. Met eigen onzekerheden en gevoelens. Juist die mens wil ook graag erkenning. Al die vriendelijke fans en ‘vrienden’ blijken daar vaak weinig voor open te staan. De werkelijke liefde voor fans is daarmee vaak ook beperkter dan het lijkt. Fleetwood Mac zingt dan ook “players only love you when you when they are playing” (nummer dreams van het beroemde album Rumours).

Sommigen zeggen eerlijk te zijn “maar niet alles te delen”. Het is belangrijk te beseffen dat het niet delen van voor de ander relevante zaken ook een vorm van oneerlijkheid is.

Een voorbeeld:
Als je iemand de weg wijst en weet dat dit de juiste weg is maar dat er een onoverkomelijke barrière op deze weg ligt is het niet eerlijk deze persoon toch deze weg te wijzen. Dat geldt letterlijk en figuurlijk.

Het is voor de ander relevant te weten dat deze barrière gezien wordt. Of de barrière toch overwonnen kan worden of dat men dit wil proberen is een afweging bij de ander. Zeg je het niet en de ander vindt zijn of haar barrière dan zal je wegwijzen niet in dank worden afgenomen.

Je zult hier tegen in brengen dat de ander niet hoeft te weten dat je van deze barrière wist. Maar dat is ook een kwestie van geweten. Misschien ben je minder gewetensvol. Maar dat zal je omgeving dan ook merken of al weten. Gevolg zal zijn dat je een minder liefdevolle omgeving hebt. Vroeg of laat keert gewetenloosheid zich tegen je.

Probleem is dat het eigenlijk heel moeilijk is om te bepalen wat voor een ander ‘relevant’ is. Daarom is het maar beter om gewoon eerlijk en open te zijn en de ander de relevantie voor zichzelf te laten bepalen.

We leven allemaal ‘onze eigen waarheid’. Namelijk die waarheid die gekoppeld is aan de overtuigingen waarmee we versmolten zijn. Dit is de sleutel naar het inzicht dat uiteindelijk onvoor’waar’delijkheid de enige weg is om niet verstrikt te raken in angsten (zie de blog gewoon jezelf zijn)

Daarom ben je misschien wel heel vaak ‘onbewust oneerlijk’. Je wilt wel eerlijk zijn maar doordat je bepaalde andere ‘waarheden’ niet doorziet ben je niet eerlijk in je erkenning van die waarheden.

Juist openheid en eerlijkheid over je overtuigingen kan je hierbij helpen. De reactie van de anderen, leuk of niet leuk, kan je juist helpen meer bewust te worden van je verborgen overtuigingen. En daarmee krijg je een kans je ‘werkelijkheid’ bij te stellen.

Eerlijk zijn heeft dus vele voordelen maar het is nog wel goed af te sluiten met enkele ‘aanwijzingen’ rond eerlijk zijn. Als je eerlijk bent probeer dan:
• eerlijk te zijn met een positieve intentie en met positieve stellingen
• eerst te informeren of iets wat je denkt of denkt te zien bij een ander wel klopt, zeker als het over vermeende gevoelens of emoties gaat
• te beseffen dat de ander een andere ‘werkelijkheid’ kan hebben en dat zowel de jouwe als de zijne/hare kan en mag blijven bestaan.
• eventueel een techniek als ‘geweldloos communiceren’ toe te passen. Dit vergroot de kans op onderling begrip en respect. Deel gevoelens en geef aan wat er nodig is om je gerespecteerd te voelen.
• positieve intenties of een ‘win-win’ situatie te benoemen
• te informeren of er nog iets is wat de ander wil delen of bespreken voordat je concludeert dat verschillen onoverbrugbaar zijn (jij mag jouw werkelijkheid hebben ik de mijne). Dit om te voorkomen dat de ander zich onvoldoende gekend of gehoord voelt.

Vraag je af of het zinvol is om eerlijk en open te zijn. Laat je niet weerhouden door een ‘angst’ (voor een reactie) maar wees je bewust van het feit dat enkel zenden als weinig constructief zal worden ervaren (“ik vind jou maar een ijdeltuit” of “ik kan niet met jou werken” zal een persoon snel in defensieve houding brengen).

Eerlijkheid, positief geformuleerd en met een positieve intentie zal altijd gewaardeerd worden door (naar zichzelf) eerlijke mensen. Maar als iemand aangeeft niet op jouw ‘eerlijke mening te wachten’ besef dan dat ‘eerlijkheid zenden’ zinloos is. Het gaat om interactie en groei. En niet om ‘jouw mening tegen wil en dank’.

Wil je graag gehoord worden dan schuilt hier een eigen onzekerheid of angst achter.

Ben je eens niet eerlijk of open tegen iemand geweest. Het is ook eerlijk (naar jezelf en de ander) dit te erkennen. Wie weet levert het je nog een onverwachte vriendschap op en daarmee op termijn voordelen voor jezelf!

Vraag je je af, of je wel helemaal eerlijk durft te zijn of weet je dat je dit niet altijd durft. Of merk je dat je juist vaak als ‘te eerlijk’ gezien wordt? Misschien is het dan goed om daar eens met een life coach over te spreken. Samen kun je de voordelen en nadelen en jouw potentiele groei sneller scherp krijgen.